• Ecologistas en Acción taldeak ‘La contaminación por nitratos y su impacto en el medio ambiente y el agua de consumo humano’ txostena aurkeztu du, Espainiako lurralde osoko azaleko, lurpeko eta giza kontsumoko uren kutsadurari buruzko datuekin.
• 2022an, lurrazaleko uren % 11k eta lurpeko uren % 37k baimendutako nitrato-kopurua gainditzen zuten.
• Kutsadura horren ondorioz, 171 udalerrik detektatu zituzten araudiak baimendutako 50 mg/l-tik gorako nitrato-balioak, eta horrek 214.851 biztanleri eragin zien.

 

Ura nitratoek kutsatzen dute ureztatze intentsiboko nekazaritzan ongarri nitrogenatuak masiboki erabiltzen direlako, bai eta abeltzaintza intentsiboko makrogranjetan ere. Gure herrialdean bi jarduera ekonomikoek gora egiten jarraitzen dutenez, litekeena da kutsadura horrek ere erritmo berean egitea, akuiferoak eta azaleko urak kaltetzen baititu, kasu askotan ia atzera bueltarik gabe, eta giza osasunerako arrisku larria baita.

Arazoaren larritasunaren aurrean, Ecologistas en Acción taldeak ‘La contaminación por nitratos y su impacto en el medio ambiente y el agua de consumo humano’. txostena egin du. Azterlanaren arabera, 2022an, azaleko uren % 11 nitratoz kutsatuta zeuden, ingurumen-kalitatearen araua baino kontzentrazio handiagoetan. Kopuru hori % 37ra igotzen da lurpeko uren kasuan, Trantsizio Ekologikoaren eta Erronka Demografikoaren Ministerioaren (MITERD) datuen arabera.

Kutsadura horren ondorioz, edateko uraren horniduraz arduratzen diren Espainiako 171 udalerrik, banaketa-sareren batean, araudiak baimendutako 50 mg/l-tik gorako nitrato-balioak detektatu zituzten, eta horrek 214.851 biztanleri eragin zien, Osasun Ministerioaren datuen arabera.

Edateko ura eta saneamendua eskuratzea giza eskubidea da, eta Nazio Batuen Erakundeak halakotzat jotzen du 2010az geroztik. Beraz, kutsatutako ura kontsumitzeko egokia ez den berrehun mila pertsona baino gehiagori hornitzea atzerapen argia da bizi-kalitateari dagokionez, eta horrek bereziki eragiten die “Espainia hustua” deituriko udalerriei.

Bestalde, berriki egindako azterketen arabera, Europako eta Espainiako legeriak baimendutako gehieneko muga-balioa (edateko uraren litroko 50 mg nitrato) ez da nahikoa populazioa babesteko, batez ere kolon eta ondesteko minbiziaren kasuan.

Gainera, administrazioek egindako kontrolak ez dira nahikoak, Ecologistas en Acción taldeko boluntarioek egindako azterketek erakutsi duten bezala, bereziki tratatu gabeko iturri publikoen eta herritarrek erabilitako iturburuen kasuetan.

Horregatik guztiagatik, Ecologistas en Acción taldeak eskatu du Espainiako Estatuko udalerri guztietako herriak hornitzeko uraren kontrolak areagotzea, nitratoen arloko ez-betetze guztiak detektatzeko. Era berean, erakunde ekologistak giza kontsumorako urari buruzko 3/2023 Errege Dekretua aldatzeko eskatzen die Espainiako Gobernuari eta alderdi politikoei, nitratoen baimendutako gehieneko balioa murriztuz.

Ecologistas en Acción taldeak onartezintzat jo du edateko uretan 50 mg/l nitrato baimentzea, minbizien garapenean duten inplikazioa ezagututa, eta ibai-ekosistemetarako baimendutako muga ahoko urarentzat baimendutakoaren erdia izanik.

Ingurumen-kutsadurari dagokionez, Ecologistas en Acción taldeak ongarri nitrogenatuen erabilera murriztea eskatzen du, gutxienez Europar Batasuneko “Baserritik mahairako estrategiak” eskatzen duen % 20, eta abeltzaintza intentsiboaren hedapena geldiaraztea Estatuko eta autonomia-erkidegoetako eremuetatik, instalazio berriak irekitzea eragozten baitu. Bi jarduerak oso kalte handiak eragiten ari dira ingurumenean, kasu askotan itzulezinak.

Azkenik, Ecologistas en Acción taldeak adierazi du kutsadura eragiten duten arduradun ekonomikoek (abeltzaintza eta nekazaritza intentsiboak) ura edangarri bihurtzeko gainkostuak ordaindu behar dituztela, eta kostu horiek beharrezkoak direla ekintza kutsatzaileengatik.