Duela egun gutxi, Estatu espainiarreko Kongresuak Hondakinen eta Lurzoru Kutsatuen Legea onartu zuen, hain ekarria, eramana, esperotakoa eta beharrezkoa. Izan ere, izapidetzen hasi zirenetik 3 urte baino gehiago igaro dira, eta Senatutik Kongresura itzuli da, hark onartu ondoren. Eta hain esperotakoa eta beharrezkoa, estatua eta haren barruan EAE seinalatu, isun eta ohartarazia izan dituelako EBk, plastikoen eta ontzien nahiz ekonomia zirkularraren murrizketa- eta birziklatze-neurriak hartzeko atzerapen nabarmenaren aurrean. Neurri horiek 2018an onartu zituen EBk.
Zero Hondakin Aliantzak adierazi bezala, non parte hartzen du Ekologistak Martxanek , onartu berri den legeak aurrerapausoak aurreikusten ditu hondakinen kudeaketan: ingurumen-fiskalitateko neurriak sartzea isurketa, errausketa eta plastikoaren erabileraren tratamendu finalisten aurka, eta ekoizlearen erantzukizun zabalduaren aplikazioa fabrikatzaileek beren gain har ditzaten hiri-inguruneetan eta ingurune naturaletan hondakinak kudeatzearekin eta garbitzearekin lotutako kostuak. Halaber, aurrera egin da Ontziak Itzultzeko eta Itzultzeko Sistemak (SDDR) martxan jartzeko aukeran, edo osasunerako kaltegarriak diren substantziak (Bisfenol-A, adibidez) erabiltzeko debekuan, disruptore endokrinotzat hartzen baitira.
Aurrerapenak dira, bai, baina Ekologistak Martxanek ere deitoratu egiten du galdutako aukera; izan ere, jasotako neurriak ez dira nahikoak, lege bat onartu baita, eta, azken batean, ez du neurri zehatzen alde egiten hondakinak jatorrian murrizteko, bai kantitatean, bai toxikotasunean. Alde horretatik, sentitzen dugu materia organikoa bereizita biltzeko derrigortasuna atzeratu izana. Akats larrienetako bat da % 20ko hondakin desegokiak (hondakin ez-organikoak) baimentzen dituen neurria, horrek eragina izango baitu instalazioen bideragarritasun teknikoan eta konpostaren kalitatean.
Eta nola bizi da egoera hau Bizkaian? Lurralde honetan, 2016an Bizkaiko Hiri Hondakinak Kudeatzeko II. Plan Integrala (PIGRUB) amaitu zenetik, Hiri Hondakinak Kudeatzeko Plan berri baten zain gaude. Plan horrek helburuak, neurriak, baliabideak eta azpiegiturak teknika erabilgarri onenei egokitu behar dizkie, bai Europako eta Espainiako araudiek hala eskatzen dutelako, bai klima- eta gizarte-errealitateak berak ezartzen dituelako. Premiazkoa da plan berri hau!, zeren:
- Bizkaiak ez du lortu 2020an EBk eskatutako % 50 bereizita jasotzea (baizik eta zenbakietan tranparik egin gabe, hau da, eraikuntza- eta eraispen-hondakinak gaika bildutako materialtzat ez kontabilizatuz, etxekoak ez izateagatik, % 40 ingurukoa zen, eta ehuneko hori, gure ustez, benetakoa da).
- Bizkaiak ekoiztutako materia organikoaren % 1,7 baino ez zuen bildu gaika 2020an, baina jakina da hondakin hori zabor-poltsaren % 38,5 dela.
- Bizkaiak urtean 212.000 tona zabor inguru errausten jarraitzen du (2020) 90 €-ko kostuarekin, Artigasko konpostaje-instalazioan hondakin organikoaren tratamenduaren kostua 50 €-koa denean. Horrek esan nahi du herritarrak urtean 7 milioi euro inguruko gainkostua jasaten ari direla sortzen diren hiri-hondakinen kudeaketagatik, bai eta atmosferara igorritako 290.000 tona CO2 ere… Planetaren berotze globalaren motor gisa adierazitako CO2.
- Bizkaiak bereiz jaso ditu ontzi arinen % 22,1 edukiontzi horian, eta ez ECOEMBES elkarteak (ontzien bilketa eta tratamendua kudeatzen duen elkartea) baieztatutako % 80 eta % 70.
- Orain arte, Eusko Jaurlaritzako arduradunek eta erakundeetako beste arduradun batzuek behin eta berriz iragarri badute ere, ez Bizkaiak ez EAEko gainerako lurraldeek ez dute ingurumen-fiskalitateko sistemarik martxan jarri, eta, hala, honako tasa hauek jarri dituzte martxan: isurketa, errausketa, plastikoaren erabilera, zaborra sortzeagatik ordaintzea, hobari fiskalak, etab.
- Bizkaiak ez ditu murriztu azken urteetan sortutako hiri-hondakinak, nahiz eta krisia eta COVID izan, nahiz eta hori izan Plan luzatuaren helburu adierazia: 2015ean 576.114 tonatik 621.263 tonara igaro da 2020an (urte hori oso markatuta dago COVID krisiaren ondorioz).
Apustu garbia egingo al du Bizkaiko Hondakinak Kudeatu eta Murrizteko Plan (BPGG) berriak, hain desiratua eta beharrezkoa dena, hondakin organikoaren bilketa bereiziaren eta kalitatezko konpostajearen alde; errausketa eta batera errausketa sustatzeko, ontziak bildu eta birziklatzeko SDDR ezartzeagatik, eta azkenik, hondakinak MURRIZTEKO benetako politika batengatik?. Hau da benetako erronka.
Ekologistak Martxan
Bilbon, 2022ko apirilaren 5an.
