- Mugikortasunaren Europako Astea bi hamarkadatan baino gehiagotan ospatu ondoren, erakunde sozialek eta ekologistek berretsi dute airearen kutsadurak giza osasunerako dakarren arriskua; izan ere, urtero 300.000 pertsona hiltzen ditu Europan, eta 30.000 espainiar estatuan.
-
Clean Cities kanpainak (Ecologistas en Acción horren kide da) salatzen du Espainiako udalerrietako mugikortasun-neurri batzuetan atzera egitea atzerapausoa izan daitekeela, eta ondorioak izan ditzakeela osasunean eta ingurumenean.
-
Espainiako hirietako — hiri trinkoetako — eguneroko ibilbide gehienak oinez egiten dira, edo oinezko mugikortasuna garraio publikoarekin konbinatuz. Hori da lehentasunez bultzatu behar dena: mugikortasun aktiboa eta kalitatezko garraio publikoa.
Duela 21 urtetik Europako Mugikortasun Astea ospatzen da, eta egun gorena irailaren 22a da, Autorik Gabeko Eguna. Bi hamarkada hauetan aurrerapen batzuk egin dira, eta bultzada handia eman diete erakunde sozialek, ekologistek, txirrindulariek eta bizilagunek, ia hiri guztietan mugikortasunaren asteko jarduerekin hasten baitzuten ikasturtea.
Autorik Gabeko Egunaren ospakizuna mugikortasun iraunkorraren aurkako mehatxuz beteta dator aurten. Horren aurrean, Clean Cities Kanpainak berretsi du mugikortasunaren eraldaketak agenda politiko guztien erdigunean egon behar duela. Errepide bidezko garraioak berotegi-efektuko gasen isurketen % 27 eta nitrogeno oxidoen isurketen % 27 eragiten ditu.
Ingurumenaren Europako Agentziak adierazi du urtero ia 30.000 pertsona hiltzen direla goizegi Espainian, atmosferaren kutsadurarekin lotutako arrazoiengatik. Aire-kalitate ezin hobearekin osasuna bermatzeak lehentasuna izan behar du garraio publikoa eta bizikleta sustatu eta hobetzearekin, horiek baitira herritarrak mugitzeko funtsezko ardatzak.
Emisio txikiko eremuak behar bat dira
Erakundeen arabera, Klima Aldaketari buruzko Legea 2021ean onartu izana, berandu bada ere, aurrerapen handia izan da aldaketa modala bultzatzen duten neurriak legez bultzatzeko, berotegi-efektuko gasen eta atmosferara kutsatzen duten gasen emisioak murriztuta.
Legea aplikatzeko moduari buruzko zalantzak zirela eta, gida eta jarraibide ugari plazaratu ziren, eta, azkenik, 2022ko abenduan Emisio Txikiko Eremuei (ZBE gaztelaniaz) buruzko Errege Dekretua argitaratu zen, eremu horiek bete behar dituzten gutxieneko baldintzak zehazten dituena.
Gainera, eta aurrekonturik eza aitzakia izan ez zedin, Garraio, Mugikortasun eta Hiri Agenda Ministerioak bi laguntza-deialdi ireki zituen udalerrientzat, eta horien bidez 1.500 milioi euro banatu dira ZBE martxan jartzeko eta trafikoa murrizteko eta moda-aldaketa sustatzeko neurriak hartzeko (1).
Hala eta guztiz ere, hiri gutxi batzuek baino ez zuten bete Klima Aldaketaren Legea, 2023a baino lehen beren ZBEak ezarrita eduki beharko lituzketela adierazten zuena. Hala ere, 2023ko hauteskunde-deialdiak galga berri bat ekarri zien nola jokatu argi ikusten ez zuten udalbatza batzuei, baita epai judizial batzuk ere, hirietako bizi-kalitatea hobetzera bideratuak diruditenak, hura erraztera baino gehiago.
Maiatzeko hauteskundeen ondoren, udal arduradun batzuek adierazpen kezkagarriak egin dituzte, klima-aldaketaren aurka borrokatzeko erantzukizuna saihesteko eta herritarrak babesik gabe uzteko. Aste honetan Antonio Guterres NBEko idazkariak esan zuen bezala, badirudi “infernuko ateak” zabaldu nahi dituztela.
Horregatik guztiagatik, Clean Cities osatzen duten erakundeek azpimarratzen dute pertsonen osasunak eta bizitzak izan behar dutela ekintza politikoaren lehentasun nagusia: “Badalonan ZBE gauzatzeko atzerapenak, adibidez, 660 pertsona garaiz hiltzea ekar lezake, 220 atzeratzen den urte bakoitzeko. Ez litzateke jokatu behar arnasten dugun airearen kalitatearekin, bizitzarekin “.
Oharra
Esteka honetan, Garraio, Mugikortasun eta Hiri Agenda Ministerioak udalerriei BEak abian jartzeko lehen eta bigarren deialdietan emandako dirulaguntzen taula dago eskuragarri. Hori ez betetzeak funtsak itzultzea ekarriko luke. Finantzatutako proiektu asko, batez ere Emisio Txikiko Eremuak martxan jartzea, 2023aren amaieran gauzatu behar dira. Hori ez egiteak dirulaguntza itzultzea ekar dezake, eta horrek nahasmendua eragin dezake udal-kutxetan.
