- Erakunde demandatzaileak aztertzen ari dira epaiaren aurkako errekurtsoa aurkeztea, egungo eta etorkizuneko belaunaldiek klima-aldaketaren arriskuen aurrean giza eskubideak urratzen dituztelako.
- Ecologistas en Acción, Greenpeace, Oxfam Intermon, Fridays For Future eta Garapenerako Erakundeen Koordinakundeak Espainiako Estatua auzitara eraman zuten duela hiru urte, klima-aldaketaren aurkako borrokan anbizio faltagatik.
- Auzitegi Gorena aldendu egin da Europako beste Gorte Goren batzuen jurisprudentzia berritik.
Auzitegi Gorenak Estatua auzitara eraman zuten erakundeen aurkako epaia eman du, gure herrialdearen historiako klimaren bi auzi estrategikoetan. Espainiako Justiziak larrialdi klimatikoari buruzko ondorio zientifikoei jaramonik ez egitea erabaki du, antzeko auzietan Europako beste herrialde batzuetako auzitegi nagusi gehienek jarraitutako irizpidea ez bezala.
Bitartean, datuak gero eta kezkagarriagoak dira, eta gizarte osoak eta planeta osoak aurre egin behar diegu klima-aldaketaren inpaktuei: batetik, nekazaritzak gure herrietan lehortearen aurrean, lo egin ezinik gau tropikalei aurre egin behar dieten familiek, eta, bestetik, tenperatura altuengatik bizia galtzen dutenek, Somalia bezalako lekuetan gosete eta joan-etorri masiboen egoerei aurre egin behar dietenek, edo egunotan Mediterraneoa suntsitzen ari diren baso-suteek. Egoera horren aurrean, gainera, alderdi batzuek atzeratu eta kutsatzen jarraitu nahi dute, ezinbesteko klima-politikak itzuliz eta gizarte jasanezin eta bidegabeago batera bultzatuz.
Hainbat puntu “gatazkatsu” daude epaian, erakunde demandatzaileen arabera. Lehenik eta behin, Auzitegiak onartzen du Energia eta Klimaren Plan Nazional Integratua (PNIEC) egiteko prozesuan parte-hartze publikorik ez izatea, baina ez du ikusten deuseztasun-kausarik dagoenik, ez duelako behar bezain larria ikusten, eta webgune bat dagoelako Gobernuarekin komunikatzeko, eta denbora gutxi zegoelako PNIEC aurkezteko eta parte hartzeko prozesua garatzeko. PNIEC proiektua horretarako aurreikusitako epetik kanpo aurkeztu zenez, argi dago parte hartzeko prozesu egoki bat egiteko denbora egon zela. PNIEC berria egiteko prozesua aurkezteko hamaika hilabete geratzen direnez, erakundeek uste dute orain Jaurlaritzak baduela denbora eta gaitasun nahikoa partaidetza-prozesu egoki bat egiteko.
Bigarrenik, Auzitegi Gorenak “arinegi” gaitzesten ditu, erakundeen arabera, beste herrialde batzuetan antzeko kasuetan eman diren epai ugariak, hala nola Urgenda, l ‘Affaire du Siècle (Frantzia) edo Neubauer et al. (Alemania), guztiak ere gure konstituzio-ingurune konparatuko kasu garrantzitsuak. Demandan adibide garrantzitsu gisa aipatzen diren kasu horiei dagokienez, Auzitegiak honako hau besterik ez du esaten: “Lotzen ez gaituzten beste Estatu batzuen jurisprudentzia aipatzen da”, kasu horien aparteko garrantziari buruzko balorazioan sartu gabe; izan ere, kasu horiek, argi eta garbi lotesleak izan gabe ere, garrantzi handieneko jurisprudentzia-adibideak dira, eta “Auzitegiak arretaz aztertu beharko zituen”, erakundeetako iturrien arabera.
Hala ere, legezko betebeharrak zentzua alda lezake Giza Eskubideen Europako Auzitegiaren prozesu judizialaren aurrean, zeinaren epaia automatikoki loteslea izango bailitzateke Espainian, Klimaseniorinen direlakoen kasuan (Suitzako adineko emakumeen elkartea), zeinaren epaia 2023. urte honen amaierarako espero baita. Ezin da zientziaren edo ebidentzien aurka jo, eta, horregatik, erakunde demandatzaileak (Ecologistas en Acción, Intermon Oxfam, Greenpeace, Garapenerako Erakundeen Koordinakundea eta Fridays For Future) epaiaren aurkako errekurtso judiziala aurkeztea aztertzen ari dira, klima-aldaketaren aurkako politikak bizkortzeko beharra berretsi arte.
Hirugarrenik, Auzitegi Gorenak bere epaian ez du aintzat hartzen, gainera, larrialdi klimatikoaren eta giza eskubideen berezko harremanari buruz demandatzaileek helarazitako informazio zabala. Izan ere, erakunde eskatzaileen iritziz, “larria” da Auzitegi Gorena IPCC bezalako organoen ondorioak “ulertzeko gai ez izatea”; izan ere, organo horien arabera, datozen urteetan klimaren degradazioak elikadura-sistemak galtzea eta herritarren osasuna hondatzea ekarriko du, ekosistementzat, ekonomiarentzat eta, azken batean, gizateriarentzat eta planetako bizitzarentzat oso kaltegarriak diren beste inpaktu batzuez gain. Horrela, epaiak honako hau baieztatzen du: “Eta eztabaida hori demandan aipatzen diren oinarrizko eskubideetan izan nahi den eraginarekin lotu behar da; izan ere, premisa baztertzen bada, hau da, emisioen murrizketaren ehuneko ezaguna ezartzeko beharra klima-aldaketaren aurkako borrokarako irtenbide bakarra bada, ezin da aintzat hartu eskubide horietan eragin hori dagoenik”.
Azkenik, Auzitegi Gorenak krisi klimatikoaren kostuei buruzko balorazio batzuk egin ditu, eta eskatzaileek ez diote kasurik egin planaren helburuak nahikoak ez izatearen kostu errealak PNIECen ez baloratzeari. Ulertezina da gobernuak barne hartutako neurriak egokiak direla defendatzea, jarraibide zientifikoak betetzearen benetako kostua ezagutzen ez denean. Erakunde eskatzaileek gogorarazi dute Nazio Batuen zenbait txostenek edo 2008ko Stern Txostenak argi eta garbi ezarri zutela larrialdi klimatikoaren kostuak hirukoiztu egiten direla hura geldiarazteko behar dena egiten ez bada: behar den abiaduran ez jardutearen kostuak askoz handiagoak dira.
Adierazpenak:
Jaime Doreste, erakundeen abokatua eta Ecologistas en Acción taldeko aktibista: “Jakina, ez da albiste ona, ez gizarte zibilarentzat, ez klima-borrokarentzat, ezta planeta bizigarri baten etorkizunarentzat ere. Eta sentitzen dugu Auzitegi Gorena Europako homologoek antzeko kasuetan jarraitu duten bidetik aldendu izana. Baina ez dago kexatzeko astirik: auzi estrategikoak borrokaldiak dira, libratzea merezi dutenak eta aldaketa politiko eta arau-aldaketa eraldatzaileak bilatzen dituztenak. Arrakalan jarraituko dugu, justizia klimatikoaren alde borrokatzen justizia auzitegien aurrean “.
Inés Diez, Greenpeace Españako arduradun juridikoa: “Epaiaren oinarria da Espainiak bere gain hartutako nazioarteko konpromisoetan ez direla jasotzen berotegi-efektuko gasak murrizteko helburuak zeintzuk izan behar duten, eta, beraz, Gobernuak diskrezionalitate handia du helburu horiek murrizteko ehunekoa ezartzerakoan. Interpretazio horrekin ez gaude ados; izan ere, Parisko Akordioa modu errealistan betetzeko, eta erakundeok eskaeran argudiatzen dugun bezala, beharrezkoa da emisioak gutxienez % 55 murriztea, eskura dagoen zientziarik onenak ezartzen duenaren arabera; hori da, hain zuzen, Europako beste herrialde batzuetako auzitegiek ondorioztatu dutena “.
Lorena Ruiz-Huerta, erakunde demandatzaileen abokatua: “Erakunde errekurtsogileek abiarazitako klima-auziak botere judiziala klima-aldaketaren aurkako borrokan inplikatzea zuen helburu. Benetan sentitzen dugu Auzitegi Gorenak bizkarra eman izana ezagutza zientifiko onenari eta Europako beste auzitegi batzuen epaiei. Epai horrek berresten du, beste behin ere, Espainiako Justizia ez dagoela Europakoaren mailan, eta, horregatik, borroka judiziala ematen jarraituko dugu Estrasburgora iritsi arte, Estatua behartu dezan klima-aldaketak larriki mehatxatutako giza eskubideak babestera “.
