Elikagaien Segurtasunerako Europako Agentziak egindako A bisfenolaren (BPA) azken ebaluazioak 20.000 aldiz murrizten du ontzietan jartzea segurua den A bisfenolaren kopurua. EFSAk justifikatu egiten du gizakiak A bisfenola hartzeko muga segurua murriztea, haren immunotoxikotasunari buruz aurkitu duen ebidentzian oinarrituta.

Orain, egunean 0,2 nanogramo BPA hartzea ezarri du (TDI), gorputz-pisuko kilogramoko (ng BPA/kg bw), eguneko. 2015ean finkatutako aldi baterako TDIa baino askoz txikiagoa.

Hefei-ko Anhuiko Unibertsitate Medikoaren ikerketa batek Th17 zelula immunitarioen maila altuagoak detektatu zituen jaiotzaren aurretik, bitartean eta ondoren BPA dosi baxuetan esposizioan zeuden sagu ernalduen ondorengoengan, eta hori funtsezkoa izan da segurtasun-muga berrirako. Th17 zelula immunitarioak kritikoak dira sistema immunologikoaren mekanismo batzuetarako, eta biriketako inflamazio alergikoaren garapenean inplikatuta daude.

Biztanleengan espero diren esposizioak kontuan hartuta, EFSAk ondorioztatu du BPArekiko esposizio dietetikoa osasun-arazo bat dela adin guztietako biztanleentzat.

Ebaluazio horren lehen irakurketa da elikagaien segurtasunaz arduratzen den erakundeak ahalbidetu duela Europako biztanleek hamarkadak daramatzatela A bisfenol toxikoaren ezohiko kantitate baten eraginpean elikagai-ontzietan. Eta ez da informazio faltagatik izan, erakunde zientifikoek eta sozialek hamarkadak eman baitituzte EFSAri disruptore endokrino horren arriskugarritasunari buruzko azterketak helarazten.

Muga «segurua» duela bi urte baino 5 aldiz handiagoa

Bigarren irakurketa baten bidez ikus daiteke EFSAk orain finkatu duen BPA «seguruaren» kopurua duela bi urte proposatu zuena baino bost aldiz handiagoa dela. 2021ean, EFSAk 0,04 ng BPA/kg gorputz-pisuko TDI bat ezarri zuen behin-behinean, gaur egun dituen datu eta azterketa ia berberak oinarri hartuta. Hau da, beharrezkotzat jo zuen BPA kopuru segurua 100.000 aldiz jaistea.

Zer aldatu da segurtasun-muga bost aldiz handitzeko? Plastikoaren industria europar indartsuak Arriskuak Ebaluatzeko Alemaniako Institutu Federalarekin (BfR) batera egindako presioak, besteak beste.

Muga A bisfenolari bakarrik aplikatzen zaio

Segurtasun-muga berria betetzea, ia-ia, Europan A bisfenola debekatzea da. Aspalditik ikusten zen hori, substantzia toxikoegia delako eta biztanleriak gehiegi ezagutzen duelako.

Horregatik egin dute aurrera Espainiako elikagaien ontzietan esplizituki debekatzen duten legeek. Plastikoaren industria ere garbiketa berdeko kanpaina batera abiatu zen, «BPArik gabeko» produktuekin.

Eta hor dago arazoa. Mugak elikagai-materialetan dagoen A bisfenolari BAKARRIK aplikatzen zaizkio. Debekurik ez bisfenolen familiako gainerako substantzientzat, aplikazio berberak baitituzte, baita arrisku handiagoak ere. Industriarako erraza da BPAren ordez bere lehengusu bat jartzea, BPS, BPZ. Eta oraingoz, herritarrak ez dira konturatzen.

Substantzia toxiko bat antzeko beste batekin ordezkatzea saihestea da osasun-erakundeen eta erakunde ekologisten REACH araudiaren egungo berrikuspenaren eskaeretako bat. Toxikoen, geldoen eta konplexuegien debekuak substantzia-multzoen arabera egin beharko lirateke, ez banakako substantzien arabera.

BPA beste substantzia kimiko batzuekin batera erabiltzen da plastiko eta erretxina batzuk egiteko. Adibidez, ezinbestekoa da polikarbonatoak ekoizteko. Plastiko garden eta zurruna da, eta ur-banagailuak, elikagaiak biltegiratzeko ontziak eta edari berrerabilgarrien botilak egiteko erabiltzen da. Epoxi erretxinak sortzeko ere erabiltzen da, laten estalduretan eta elikagai eta edarien ontzietan daudenak.