- EAEko azken Uraren Kontseiluan onartutako neurriek arriskuan jartzen dute, ekologisten ustez, Busturialdeko ibaien osasuna
- Emari ekologikoa murriztea, hau da, ibaiko floraren eta faunaren bizitza bermatzen duen gutxienekoa, ez da beharrezkoa eta ingurumenerako mehatxua da
- Kanonaren salbuespena, atzeraeraginezko izaerarekin, Eusko Jaurlaritzaren Aurrekontuen Legearen bidez onartu zen
Maiatzaren 10ean Euskal Autonomia Erkidegoko Uraren Kontseiluaren bilkuran izan ondoren, Ekologistak Martxan-ek eta Eguzkik Busturialdeko ibaietan (Oka, Mape eta Golako) gutxieneko emari ekologikoa murriztea eta uraren kanona atzeraeraginezko izaerarekin ordaintzetik salbuestea onartu zela salatu zuten. Bi neurri horiek konparaziozko bidegabekeria dira berdintasun-tratuan, eta mehatxu eremurako. Horretaz gain, zalantzak eta irregulartasunak dituen prozesu batean onartu dira. Ekologistak Martxan-ek adierazi duenez, URAk adierazi du “kontsulta-aldi bat ireki zitzaiela alde interesdunei, Eguzkiri eta Ekologistak Martxan-i, besteak beste, kontsultatutako erakunde horiek jakinarazpenak jaso dituztela egiaztatu gabe“. Fase horren ondoren, alegazioak egiteko aldi bat dago. Gaineratu dutenez, “bitxia da, behintzat, aldi horretan alegazio bakarra jaso izana; alegazio hori Bilbao Bizkaia Ur Partzuergoarena da, eta, jakina, proposatutako aldaketen aldekoa“.
Emari ekologikoa ibai batek bertan bizi den faunaren bizitza bermatzeko izan behar duen gutxieneko emaria da, baita ibilguaren eta ibaiertzetako landaredia ere. Busturialdean gutxieneko emari hori murrizteak, erregulartasunez bizi diren herritarrak hornitzeko arazoak baititu, biodibertsitatea mehatxatzen du argi eta garbi.
Ekologistak Martxan-ek eta Eguzkik uste dute, oro har, ez dela beharrezkoa emari ekologikoak murriztea, ezta behin-behinean ere; izan ere, Uren Legeak aukera ematen du, 59. artikuluaren arabera, “biztanleria hornitzeko emari ekologikoak ez betetzeko, bestelako hornidurarik ez badago“. Hala ere, neurri hori ezin zaie aplikatu RAMSAR (Nazioarteko Garrantziko Hezeguneei buruzko Konbentzioa, hezeguneak eta haien baliabideak kontserbatzeko eta zentzuz erabiltzeko) eremuetan dauden ibaiei. Horixe da Oka, Mape eta Golako ibaien kasua, eta, beraz, babestuta daude, eta ezin da urik hartu haien emari ekologikotik behera, ezta murriztu ere. Proposatutako eta onartutako aldaketa (Ekologistak Martxan elkartearen kontrako botoarekin) beste hornidura batzuetarako izango litzateke, hala nola nekazaritza eta abeltzaintzarako, eta alderdi horrek sortzen ditu zalantzak ekologistei; izan ere, alde batetik, ura doan uzten da, eta, horrela, ez da betetzen ikusgarritasuneko araubidea eta uraren zerbitzuen kostuak berreskuratzea, dagoeneko bilketa-puntuak onartuta dituen nekazaritza eta abeltzaintzako sektore baten mesedetan, baina gehienak kontagailurik gabe daude.
Nabarmendu behar da badaudela aurrekariak. Gernika-Lumoko Epaitegiak, 2023an, ikerketa penal bat ireki zuen Busturialdeko antzinako Ur Partzuergoaren aurka, Bizkaiko Fiskaltzak eskatuta, Mape ibaia lehor uzteagatik. Partzuergo hori gaur egun Bilbao Bizkaia Ur Partzuergoaren barruan dago. 2020ko udan emaria legeak ezartzen duen emari ekologikoaren azpitik uzteko erabakia, eremuko urez hornitzeko, arriskutzat jo zuen fiskaltzak zonako faunarentzat eta florarentzat. Ekologistek uste dute Bilbao Bizkaia Ur Partzuergoak orain “aldaketaren aldeko alegazioa aurkezten duela, bizkarrak estaltzeko, bilketarik eginez gero“.
Bestalde, uraren kanona atzeraeraginez ordaintzetik salbuestearen gaia dago (2022., 2023. eta 2024. urteak). Neurri hori Eusko Jaurlaritzaren 2024ko Aurrekontuen Legean sartu zen, eta Legebiltzarrean onartu. Ekologistak Martxan elkartearen eta Eguzki elkartearen ustez, “ez da batere erraza aldaketa horiek aurrekontu-legearen bidez aldatzea, atzeraeraginarekin“. Ekologistek gogorarazten dute Uraren Kanona uraren erabileraren iraunkortasunaren eta urarekin lotutako zerbitzuen kostuen berreskurapenaren araubidearen printzipio gisa aurreikusten dela. Neurriaren arabera, “2022, 2023 eta 2024ko ekitaldietan, nekazaritza eta abeltzaintzako erabileretarako hobaria % 100ekoa izango da, eta aldi horretan, subjektu pasibo zergadunak salbuetsita egongo dira nekazaritza eta abeltzaintzako erabileretarako ura hartzeagatiko edo sartzeagatiko kanona aitortzetik eta likidatzetik“.
Neurri horren ondorioz zalantza ugari sortzen dira; izan ere, kontagailurik ez dagoenez eta kanona ordaintzetik salbuetsita dagoenez, pentsa daiteke “kontsumitzen den ur-kantitateak ez duela axola, ezin baita kontrolatu edo kargatu“. Azken horri dagokionez, kezkagarria da “interes partikularrari lehentasuna ematea interes orokorraren gainetik, neurri hori aplikatzen bada“; izan ere, urarekin lotutako zerbitzuen kostuak berreskuratzeak ez die eragiten ura gehiegi erabil dezaketenei. Halaber, Europa mailan ondorioak izateko aukera gehitu dute, eta honako hau galdetu dute: “legezkoa den eta EBk berriro Europako auzitegira eraman gaitzala adierazten ez badugu, orain atzeko ate batez aldatzen diren plan hidrologikoek uraren esparru-araudia ez betetzeagatik egin berri duen bezala“.
Ekologistak Martxan-ek eta Eguzkik ziurtatzen dute lanean jarraituko dutela administrazioei «bidegabekeria handi hau zuzentzeko» aukera eskaintzeko, eta ordezkari politikoei eskatzen diete jokabide eta gauzak egiteko modu horiek zaindu eta saihesteko, bai eta klima-aldaketaren aurkako borrokan eta ingurunearen kontserbazioan dituzten konpromisoak betetzeko ere. Erakunde ekologistek ziurtatzen dute gai horiek baloratzen jarraituko dutela “eta, mugimendurik ikusten ez bada, hartu beharreko neurriak pentsatuko ditugu, ibaiak, haien ingurunea eta, funtsean, bizitza bera babesteko beharrezkoak diren bideetara joz“.
