• Amigos de la Tierra, Ecologistas en Acción, Greenpeace, SEO/BirdLife eta WWF erakundeek proposatu dute ingurumen- eta gizarte-alderdiak izatea enkanteetako irizpide nagusiak ( % 50 eta % 25, hurrenez hurren).
• Erakundeek tokiko garapen sozioekonomikorako funts publiko bat sortzea proposatzen dute, proiektu bakoitza sortzeko kanon batek elikatuko duena.
• Era berean, itsas energia eolikoa garatzeko potentzial handia duten itsas espazioa antolatzeko planetan identifikatutako eremuetatik kanpoko proiektu guztiak ezestea eta garapenak sekuentziatzea.
• Eta, aldi berean, Gobernuari eskatu diote itsas espazio babestuen sarearen zabalkuntza azkartzen jarraitzeko, 2030erako ur nazionalen % 30 estaltzeko eta 2040an zero isuriak lortzeko ahaleginak egiteko.

Espainian trantsizio ekologikoa bultzatzeko ahalegin bateratuan, Amigos de la Tierra, Ekologistak Martxan, Greenpeace, SEO/BirdLife eta WWF erakundeek proposamen aitzindari bat aurkeztu dute itsas energia eolikoaren hedapen justu eta iraunkorra bermatuko duen arau-esparru baterako.

Erakunde ekologistek Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demografikorako Ministerioarekin partekatu dute dokumentua, itsas eolikoaren arau-esparrua idazten ari baita. Itsas eremu askori buruz eskuragarri dagoen ingurumen-informazioaren konplexutasuna eta mugak ikusita, enkanteak itsasoko energia eolikoa garatzeko potentzial handiko eremu batean edo bitan (ZAPER) oinarritzea proposatu dute.

Estrategia horri esker, zehazkiago landu ahal izango dira ingurumen- eta gizarte-inpaktu negatiboak arlo horietan. Era berean, Gobernua eta enpresa sustatzaileak aktiboki koordinatzea erraztuko du, planifikatutako gainerako eremuetan ingurumenari buruzko informazio-hutsuneak konpontzeko.

Ikuspegi estrategiko horren bidez, trantsizio energetikoan aurrera egiteko agindua eta biodibertsitatea babesteko beharrezko zuhurtzia eta erantzukizuna orekatu nahi dira. Halaber, urrats bakoitza ustiapen eolikoak itsas ingurunean izan ditzakeen eraginen ezagutza sendo eta osoan oinarritzen dela ziurtatzea.

Dokumentuan, 2040rako EBn eta Espainian klima-neutraltasuna lortzeko premia nabarmentzen da, baita 2030erako itsas espazioaren % 30 gutxienez babesteko konpromisoa betetzekoa ere. Horretarako, ezinbestekoa da trantsizio energetiko azkarra, natura eta pertsonak errespetatzen dituena. Energia berriztagarriak hedatzearen garrantzia aitortuz, erakundeek energia aurreztea aldi berean sustatzeko eta lurraldeko eragile eta erabiltzaile guztiekin adostasuna bermatuko duen hedapen ordenatu bat gauzatzeko beharra azpimarratzen dute, tokiko biztanleei mesede eginez eta itsasoko biodibertsitatea babestuz.

Amigos de la Tierra, Ecologistas en Acción, Greenpeace, SEO/BirdLife eta WWF erakundeek bost urrats hauek proposatu dituzte itsasoan energia eolikoko proiektuak behar bezala onartzeko:

1. Itsasoan modu berriztagarrian hedatzeko gunerik egokienak identifikatzea eta mugatzea. Estatuko Administrazio Orokorrak Espainian itsas energia eolikoa garatzeko potentzial handiko eremuak (ZAPER) izendatzeko jada amaitutako prozesuari buruz ari da, honako irizpide hauetan oinarrituta: baliabide eoliko aprobetxagarriko eremuak, biodibertsitateko eremu gorriak eta beste jarduera sozioekonomiko batzuetarako lehentasunezko eremuak.
2. Mugatutako ZAPER poligonoak baliozkotzea. Identifikatutako ZAPERak baliozkotzea eta lehenestea proposatzen da, ingurumen-inpaktu txikiena aurreikusten dutenak lehenetsiz, kontsulta zabala eta parte-hartze publiko eraginkorra, habitat sentikorrak eta elementu natural kalteberak identifikatzea eta babestea barne hartuta, ZAPERen barruan.
3. Ingurumen-inpaktuaren eta gizarte-inpaktuaren ebaluazioa, ur-laminaren gaineko eskubidea esleitu aurretik. Ezinbestekoa da proiektu hautagai bakoitza aldez aurretik ebaluatzea, eta prebentzio-, zuzenketa- eta konpentsazio-neurriak proposatzea, inpaktu negatiboak minimizatzeko.
   Erakundeek proposatu dute proiektu bakoitzak ingurumen-inpaktuari buruzko azterlan bat aurkeztea enkantera aurkeztu aurretik, eraiki beharreko proiektuak hautatzeko, proiektu bakoitzari buruzko ingurumen-informazio xehatuak hautaketan nabarmen lagun dezan.
4. Eskubideak proiektu jasangarri eta bidezkoei esleitzea (enkanteak). Itsas energia eolikoaren proiektuak garatzeko eskubideak enkante prozesu batean esleitzea planteatzen da, zeinaren araudia onartzeke dagoen, ezarritako irizpideak eta baldintzak betetzen dituzten sustatzaileei, lehentasuna emanez iraunkortasunari, ingurumen-inpaktua minimizatzeari, gizartearen partaidetzari eta etekinak tokiko komunitateekin zuzen banatzeari.Ingurumen-erakundeek proposatu dute puntuazioaren % 50 ingurumen-irizpideetatik ateratzea eta % 25 gizarte-irizpideetatik.
5. Parke eolikoen garapena eta eragiketa. Urrats horrek honako hauek eskatzen ditu: azterketa teknikoak eta ingurumenekoak egitea, beharrezko baimenak lortzea, parke eolikoak eraikitzea, instalatzea eta abiaraztea, ingurumen- eta gizarte-baldintzen etengabeko jarraipena egitea, eta parkearen balio-bizitzan eta hura eraistean zehar prebentzio-, zuzenketa- eta konpentsazio-neurriak aplikatzea.

Fase honetan, erakunde ekologistek baldintza hidrografikoen eta ingurumen- eta gizarte-inpaktuen etengabeko monitorizazioa eskatzen dute parke eolikoen eragiketan, datuak garden eta eskuragarri argitaratuz.

Urrats horiek funtsezkoak dira Espainian itsas energia eolikoaren hedapen bidezkoa, iraunkorra eta arduratsua bermatzeko, proiektuak planifikatzeko eta gauzatzeko prozesuan ingurumen-, gizarte- eta ekonomia-alderdiak kontuan hartuta.

Ezagutza zientifikoa

Itsas ingurunearen konplexutasunak erronka esanguratsuak planteatzen ditu informazio zehatza eta zehatza lortzeko. Testuinguru horretan, erakunde ekologistek badakite ZAPER batzuentzat ezagutza zientifikoa mugatua izan daitekeela biodibertsitatearen osagai batzuei dagokienez, eta arrazoi hori handiagoa da zuhurtziaren printzipioa aplikatzeko.

Arlo guztietan aldi berean jarraipen osoa eta zorrotza egitea zaila denez, erakundeek, hasierako fase batean, enkanteak itsas energia garatzeko potentzial handiko eremu batean edo bitan soilik zentratzea proposatu dute (ZAPER). Estrategia horri esker, azterketa zehatz eta zehatza egin ahal izango da arlo horietan, ingurumenean nahiz gizartean izan daitezkeen eragin negatiboei helduz.

Bien bitartean, administrazio publikoen arteko koordinazio aktiboa eskatzen da, bereziki Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demografikorako Ministerioaren eta inplikatutako enpresa sustatzaileen artekoa, planifikatutako gainerako eremuetan dauden informazio-hutsuneak konpontzeko. Hurbilketa estrategiko honen helburua da aurrera egiteko beharra orekatzea, zuhurtziaz eta erantzukizunez, berriztagarrien garapen-prozesuko urrats bakoitza itsas ingurunearen ezagutza sendo eta osoan oinarritzen dela ziurtatuz.

Parte-hartzea eta gardentasuna

Erakunde ekologisten iritziz, garrantzi berekoak dira itsasoko energia eolikoaren gobernantza berri horretan gizartea sartzea, parte-hartze publikoa, gardentasuna eta sektoreen arteko lankidetza sustatzen dituzten neurriak proposatzen baitituzte. Besteak beste:

• Kontsulta eta parte-hartze publikoa. Erakundeek kontsulta zabala eta parte-hartze publiko eraginkorra proposatzen dute mugatutako ZAPER poligonoen balidazioan eta zonakatzean, eta tokiko komunitatea eta alderdi interesdunak hasieratik inplikatzen dituzte erabaki-prozesuan.
  Horri esker, modu partaidetuan itsas garapen eolikoa hasiko den eremu bat edo bi aukeratu ahal izango dira, eta gizarte zibilaren ahotsak kontuan hartuko direla ziurtatu. Halaber, garrantzitsua izango da 2027rako aurreikusitako POEMak berrikusteko.
• Informazio garrantzitsua zabaltzea. Informazio garrantzitsua zabaltzean gardentasunak duen garrantzia nabarmentzen da, gizarteak itsas energia eolikoaren proiektuen eraginak eta onurak ezagut ditzan. Horri esker, gizarteak parte-hartze informatu handiagoa du prozesuan.
• Garapen sozioekonomikorako funts publikoa. Erakundeek proposatzen dute funts publiko bat sortzea ZAPER bakoitzean garapen sozioekonomikorako, proiektu bakoitzaren sorrerarako kanon batek elikatuta. Funts hori zonaldeko hobekuntza sozial eta ekologikoko ekintzetara bideratuko litzateke, eta horrek onura zuzena ekarriko lioke tokiko gizarteari eta haren ekonomiari.
• Bitartekaritza eta negoziazioa. Bitartekaritza- eta negoziazio-mekanismoak ezartzea proposatzen da, alderdi interesdunen arteko gatazkak konpontzeko, proiektuen garapen seguru eta baketsua sustatzeko. Gizartea gatazkak konpontzeko prozesuetan sartzea funtsezkoa da gobernantza parte-hartzailea izateko.
• Hornidura-kate laburrak eta tokiko enplegua sortzea. Ingurumen-erakundeek ere nabarmendu dute garrantzitsua dela hornidura-kate laburrei lehentasuna ematea itsas energia eolikoko proiektuak garatzean. Tokiko hornitzaileak edo hurbileko hornitzaileak kontratatzea sustatzen denez ekipoak eta osagaiak fabrikatzeko, eta parke eolikoak eraikitzeko, operatzeko eta mantentzeko tokiko langileak kontratatzen direnez, tokiko enplegua sortzea sustatzen da.

Estrategia horrek proiektuetatik gertu dauden komunitateen ekonomia bultzatzeaz gain, ekipamenduen eta materialen garraioari lotutako emisioak murrizten ere laguntzen du, itsasoko energia eolikoaren jasangarritasun sozioekonomikoa eta ingurumenekoa indartuz.

Laburbilduz, Amigos de la Tierra, Ecologistas en Acción, Greenpeace, SEO/BirdLife eta WWF erakundeek azpimarratzen dute garrantzitsua dela gizartea inplikatzea erabakiak hartzen, informazio gardena zabaltzen, ingurumen-inpaktua murrizteko proposamenak egiten, parte hartzeko mekanismoak sortzen eta onura sozioekonomikoak tokiko komunitateekin zuzen banatzen.

Horrek gobernantza inklusibo eta parte-hartzailearen ikuspegia islatzen du, itsasoko energia eolikoaren garapen justu eta iraunkorra bermatzea helburu duena. Azken batean, lurreko energia berriztagarrien garapenean gertatutako akatsak ez errepikatzeko bermea dira antolamendua, plangintza, lehenespena eta parte-hartzea.