Ekologistak Martxan, Aldai Auzo Elkartea, STOP Subfluvial eta Subflubiala EZ! taldeek erabat errefusatu dute Lamiakoko ibaipekoaren Ingurumen Inpaktuaren Adierazpena (IIA) aldatzeko eskaera, eta kritikak funtsezko bi alderditan zentratu dituzte: tunelaren hondeaketan leherketak baimentzea eta Ballontin (EST-06) pasabidea eraikitzea. Bi jarduera horiek jatorrizko IIAn debekatu ziren, inpaktu larriak zituztelako, baina sustatzaileak, orain, berriro sartu nahi ditu, “hobekuntza teknikoak” argudiatuz, ekologistek ingurumen-araudiari iruzur egitea dela uste baitute.

0. IIA aldatzea ez da bidezkoa:

Aldaketak ez dituela betetzen Ingurumen Ebaluazioari buruzko 21/2013 Legean ezarritako lege-baldintzak, argudiatzen dute alegazio-egileek. Tunelen indusketan leherketak egiteko eta Ballontin 300 metro baino gehiagoko biaduktua eraikitzeko baimena ematea nahi du proiektuaren sustatzaileak. Jarduera horiek jatorrizko IIAn baztertu ziren, ingurumen-inpaktuengatik.

1. Leherketei uko: biztanleriarentzat eta ingurumenarentzat beharrezkoak ez diren arriskuengatik

1.1. Teknikoki ez dira beharrezkoak

Sustatzailearen azterketa geoteknikoak berak onartzen du tunelen atal guztiak marruskatzeko makinez zulatu daitezkeela, hau da, hain eragin negatiboa ez duen metodoz. Hala ere, lehergailuak erabiltzea justifikatzen da kostuak eta epeak murrizteko, osasun publikoaren gainetik interes ekonomikoak lehenetsiz.

• Lurpekoa hausteko arriskua: Leherketek lurpearen iragazkortasuna areagotu dezakete, maila freatikoari eraginez, aldameneko eraikinen asentatzean eraginda, dagokion egitura-kaltearekin.

• Alternatiba bideragarriak daude: Manuel Romana katedraduna bezalako adituek adierazi dutenez, inguruko harkaitza (RMR 25-50) “kalitate txarrekoa” da, eta metodo mekanikoen bidez induska daiteke.

1.2. Zarataren eta bibrazioen legezko mugak gainditzea

Sustatzailearen datuen arabera:

• Artaza-Romo BHI eta etxebizitza mugakideetan zenbat egunetan gaindituko diren bibrazioen legezko mugak, leherketa-jardueren kasuan eta leherketarik gabeko kasuan alderatzen baditugu, 100 egunetik gorako aldea ikusten da leherketa-jarduren kasuaren alde.

• 85 dB arteko zaratak bizitegi-eremuetan (eremu sentikorretarako 35 dB gomendatzen dira).

• Proiektuak ez du kontuan hartzen partikula finek eragindako kutsadura (PM 2.5), osasun publikorako arriskutsua baita.

Proposatutako “neurri zuzentzaileak” ez dira nahikoak:

• Leherketak eskola-orduetatik kanpo egitea (baina ez da eskolaz kanpoko jarduerarik aurreikusten).

• Bizilagunei leherketak noiz izango diren jakinaraztea, horiek saihestu beharrean.

• Kalitate akustikoaren helburuak aldi baterako eteteko eskatzea, justifikaezina baita “kutsatzeko baimena”.

1.3. Bibrazio analisi baliogabea

Sustatzaileak 1 kg lehergairen kargetan oinarritzen ditu kalkuluak, baina bere dokumentuak berak erakusten du benetako leherketek 2.47 eta 6.18 kg artean erabiliko dituztela, aurkeztutako inpaktu-estimazioak baliogabetuta.

Proiektuak onartzen duen bezala, proposatutako neurri zuzentzaileak ez dira eraginkorrak, eta, beraz, “obrak egiten diren bitartean kalitate akustikoaren eta bibrazioen helburuak aldi baterako etetea” eskatzen du. Mikropartikulek eragindako kutsadura ez da aipatu ere egiten.

2. Ballontiko zubibidea baztertzea (EST-06): justifikaziorik gabeko eta iraunkortasunaren aurkako obra

2.1. Atzera bota zuten jatorrizko IIAn

Aldundiak 2023an adierazi zuen zubibidea ez dagoela justifikatuta:

• Funtzionaltasun txikia: Mugikortasuna ez da nabarmen hobetzen.

• Ingurumen-inpaktu handia: Galindoko ibarreko bizitegi- eta natura-eremuei eragingo lieke.

• Kontraesana iraunkortasun-irizpideekin: Ibilgailu pribatua sustatzen du garraio publikoko alternatiben ordez.

2.2. Lurraldearen okupazioa eta Ballontiko ibarraren degradazioa

• Zubibideak azken berdeguneak kontsumituko lituzke azpiegituraz gainezka zegoen eremu batean.

• Ez da ebaluatu ezkerraldean beste obra batzuekin metatutako inpaktua.

3. Gardentasunik eza

Auzo elkarteek eta talde ekologistek prozesuaren gardentasun falta kritikatu dute; izan ere, IIAren jendaurreko erakustaldian alegazioak aurkeztu zituzten erakunde eta pertsona guztiei ez zaie jakinarazi aldaketa-eskaera, legeak agintzen duen bezala.

4. Ekologisten funtsezko eskaerak

1. IIA aldatzeko eskaera atzera botatzea, eskatutako aldaketak jaso eta baztertu egin baitziren hasierako IIAn.

2. Proiektuaren ingurumen- eta gizarte-inpaktu guztiak aztertuko dituen beste IIA bat egitea, aurreko IIAn sartzen ez ziren jarduketen aldaketak barne.

3. Lamiakoko hezegunea, Artaza parkea eta Ballonti-Galindoko ibarretik geratzen dena babestea, bai eta eragindako naturguneak lehengoratzea ere.

4. Herritarren osasunerako arriskuen ebaluazio xehatua (zarata, bibrazioak eta partikula esekiak), batez ere populazio-dentsitate handiko eremuetan eta ikastetxeetan.

5. Proiektua berehala gelditzea eta mugikortasunari buruzko azterlan integrala egitea Bilboko metropolialdean. Jatorrizko IIAk markatzen zuen azterlana.

Talde sinatzaileek azpimarratu dute Lamiakoko Ibaipeko proiektu jasangaitza eta zaharkitua dela, eta ez diela erantzuten biztanleriaren benetako beharrei, ezta egungo klima-erronkei ere. Horren ordez, ingurumena eta pertsonen osasuna gehiago errespetatzen dituzten mugikortasun-alternatibetan inbertitzearen alde agertu dira.

Laburbilduz:

“Sustatzaileak tranpa egin nahi dio sistemari: leherketak eta baztertutako biaduktua berriro sartu nahi ditu, azterketa zehatzik gabe eta herritarren osasunaren kontura. Legea aplikatzea eta ondasun komuna interes ekonomikoen gainetik lehenestea eskatzen dugu “.