Beste urte batez, iraila dator, eta irailean, Mugikortasunaren Europako Astea. Ia mende laurdena ospatzen hasi zenetik, autoek hirietan duten nagusitasuna iraultzeko eta mugikortasun iraunkorra sustatzeko beharra eztabaidaren erdigunean jartzeko.
Krisi klimatiko bizkorraren erdian, automobilek espazio publikoaren ia % 70 hartzen jarraitzen dute. Aurtengo leloak, hain zuzen ere, “Espazio publiko partekatua”, agerian utzi nahi du hiri-espazioaren banaketa bidegabe hori.
Gure hiri eta herri gehienetan, joan-etorri gehienak oinez egiten ditugu, edo mugikortasun aktiboa eta garraio publikoa konbinatuz. Hala ere, autoa politiken erdigunean dago oraindik. Badirudi ez dugula aurrera egin.
Joan den astean, Euskadiko Herriaren Defentsa Erakundeak, Arartekoak, antolatutako eztabaida-jardunaldian parte hartu ahal izan genuen. Bertan, “ahalik eta inpaktu txikienarekin mugitzeko eskubideari” eta “hirirako eskubideari” buruz hausnartu genuen. Jardunaldiaren izenburua argigarria da: “Movilidad urbana sostenible: el derecho a la movilidad urbana sostenible y sus obligaciones desde la perspectiva ciudadana”.
Beste kolektibo batzuekin lankidetzan, Ecologistas en Acción taldeak aktiboki parte hartzen du Clean Cities kanpainan. Kanpaina horren helburua gizarte-mugimenduen sare zabal bat ehuntzea da, Europa osoan, emisiorik gabeko mugikortasunerantz beharrezkoa den hiri-eraldaketa egia bihur dadin bultzatzeko. Kanpaina honen azken ekimenetako bat izan da aste honetan Hiri bizigarriago eta osasuntsuagoen aldeko manifestua aurkeztea, eta sinatzera gonbidatzen zaituztegu.
50.000 biztanletik gorako udalerriek, legez eta beren biztanleriaren osasunarekiko erantzukizunez, Emisio Txikiko Eremuak abian jartzera behartuta daude. Klima Aldaketaren Legeak BBE horiek 2023rako martxan egotea eskatzen zuen. ZBEren Errege Dekretuak 18 hilabeteko epea eman zuen, 2024ko ekainera arte, lehendik zeuden ZBEak Errege Dekretuaren eskakizunetara egokitzeko. Epe guztiak agortuta, 20 hirik Emisio Baxuen Eremua dute, beste 104k prozedura hasi dute, eta batzuek ez dute ezer egin biztanleak kutsaduratik babesteko.
Zoritxarrez, martxan jarritako BBE gehienak oso txikiak dira, ez dute isuriak murrizteko balioko, ez moduen aldaketa sustatzeko, ezta pertsonentzat eskuragarri dagoen espazio publikoa handitzeko ere. Hala ere, Garraio eta Mugikortasun Ministerioak, Europako funtsen kontura, 1.500 milioi banatu zituen hirietara mugikortasun iraunkorra eta BBEak bultzatzeko. Funts horiek egikaritzea konplexua eta, batez ere, eztabaidagarria izaten ari da. Horien jarraipena egiteko, gida hau argitaratu genuen aspaldi, eta kontsulta egitera animatu zintugun.
Are tamalgarriagoa da ZBE gutxi jarri izana martxan, forma-akatsetan edo argudio maltzurretan (aste honetan ezagutu duguna, adibidez) oinarritutako epai batzuek oztopatu dituztelako. Ohar honetan azaltzen dugu: Madrilek bere emisio txikiko eremuak eta kutsaduraren aurkako ekintza gehiago behar ditu.
Espazio publikoaren banaketa errotik aldatzeko premiaz jabetuta, eta mugitzeko moduetan, zer nahi dugun irudikatu nahi izan dugu.
Hona hemen proposamen bat: Eta nire hirian bizi ahal izango banintz?
