• Ekologistak Martxan-ek salatu du Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun Sailak ez duela aintzat hartzen Arartekoaren 2024ko ekainaren 11ko 2024R-3506-23 Ebazpena, eta indarrean dagoen araudia urratzen jarraitzen duela

• Ekologistek Euskal Administrazioen “entzungor politika” kritikatu dute, eta ez dute bide judiziala baztertu beren erantzukizunak ez betetzeagatik

 

Ekainaren 11n Arartekoaren bulegoak argitaratutako gomendioaren ondoren, erakunde ekologista kezkatuta agertu da Eusko Jaurlaritzak EAEko airearen kalitatea hobetzeko ekintzak martxan jartzean izan duen jarduerarik ezarekin. Gaineratu dutenez, hala ere, Eusko Jaurlaritza “ez da euskal administrazio bakarra, salbuespen ohoretsuren bat izan ezik; izan ere, gure ustez, hori da jarrera-jarraibide bakarra“. Horren adibide asko daude: Emisio Gutxiko Eremuak ezartzetik hasi eta kutsadura handiko gertakariengatiko protokoloetara, edo legez ezarritako mugak gainditzen direnean egin beharreko hobekuntza-planetara. “Ez-egite horrek kalte nabarmenak eragiten dizkie Euskal Autonomia Erkidegoko biztanle guztien osasunari, bizitzari eta ingurumenari, hau da, oinarrizko eskubideei“.

Administrazioek airearen kalitateaz duten axolagabekeria horrek euskal herritarren osasunean izan ditzakeen ondorioak kontuan hartuta, Ekologistak Martxan-ek uste du “onartezina” dela “gure eskaerei erantzun eraginkorrik ez ematea, Euskal Autonomia Erkidegoko Gobernuak eta behartuta dauden toki-administrazioek Airearen Kalitatea Hobetzeko eta Ekintza Planak gara ditzaten“. Era berean, indarrean dagoen araudia eta estatu-mailan hartutako esparru-akordioak ez betetzearen aurrean duten itsukeria salatzen dugu. “Entzungor” politika horrek eta haien erantzukizunak saihesteko emandako arrazoiek, ekologistentzat, “hain oinarri gutxi dutenez, ez dute merezi komunikazio bidez denbora gehiago galtzea, eta, horregatik, aztertzen ari gara errekerimendu horiek guztiak justiziaren aurrean salatuz helaraztea“.

Duela gutxi, Ekologistak Martxan-ek Jaurlaritzaren erantzuna jaso ahal izan du, zehazki, Ingurumen Iraunkortasuneko Sailburuordetzarena, Arartekoaren Gomendio horri. Ekologistak “erantzunaren prepotentziak” kezkatzen ditu, nabarmena baita honako hau bezalako paragrafoetan: “… administrazio publiko guztiei eskatzen zaigun eraginkortasun administratiboa aplikatuz, erakunde horri gomendatuko nioke erantzun hau eragin duenaren antzeko gomendioak edo txostenak egin aurretik alderdi guztietatik informazio zehatza biltzea, arrazoiak ezagututa iritzia emateko“. Gogoratu behar da erakunde ekologistak Arartekoaren bulegora jo zuela hainbat administraziori egindako informazio-eskaerei erantzunik eman ez zitzaielako. Bitartean, administrazio horiek oraindik ez dute neurririk hartu, eta kutsaduraren arazoen konponbidea “agian ama naturak eta/edo haizeak ekarriko du, kutsatzaileak sakabanatuz“.

 

Ozonoari buruzko oharrak:

Ozono troposferikoak eragindako kutsadurak (ozono txarra) 17.000 heriotza goiztiar eragiten ditu urtero Europar Batasunean, horietatik 1.800 Espainian. Laboreen bi herenek eta gure baso eta naturgune gehienek ozono-mailak jasaten dituzte, landaredia kaltetzen dutenak. Euskal Autonomia Erkidegoan, kutsatzaile hori neurtzen duten estazioen ia erdiek 2023an OMEren gida gainditu zuten 25 egun baino gehiago erregistratu zituzten, eta horiek urteko erreferentzia dira (hiru urteko batez bestekoan) hori ebaluatzeko. Erregistrorik okerrenak Valderejon (Barnealdeko arroak), Jaizkibelen (Itsasertza), El Ciegon (Ebroko harana) eta Urkiolan (Kantauriko haranak) izan ziren.

 

Informazio osagarria:

Ozonoaren jatorria trafikoak, industriek eta berogailuek sortutako “aitzindari” izeneko beste kutsatzaile batzuen emisioetan dago. Kutsatzaile aitzindari horiek ozono bihurtzen dira, eguzki-erradiazioa dagoenean. Ozono gasak (O3) estratosferan eragin positiboa du (lurrazaletik 10-50 km ingurura), erradiazio ultramoretik babesten baitu. Hala ere, kota txikiagoetan, troposferan (lurrarekin kontaktuan dagoen atmosferaren geruza) agente oxidatzaile indartsu eta oldarkor bihurtzen da. Maila handiekiko esposizioak arnasketa-arazoak sortzen ditu giza osasunean (narritadura, hantura, arnasketa-eskasiak, asma), eta hilkortasun goiztiarra areagotzen lagun dezake; landaredia ere kaltetu dezake, laboreen eta basoen hazkundeari eragin diezaioke, landareek CO2 gutxiago xurgatzen dute, ekosistemen egitura alda dezake eta biodibertsitatea murriztu. Gainera, berotegi-efektuko gas bat da, atmosfera berotzen laguntzen duena. Beraz, osasunean eta ekosistemetan duten inpaktu argiaren ondorioz, ingurumen-araudian ere araututa daude ingurumen-aireko O3 mailak.